Dayısı Nâzım Hikmet'in Ölümünü Öğrendikleri Gün. Ayşe Yaltırım, Kasım 2014. Nâzım Hikmet’in kız kardeşi Samiye Yaltırım’ın kızı ressam Ayşe Yaltırım, dayısına ve ailesine dair anılarını anlatıyor. Nâzım'ın Hikâyesi Videoları. Misafirler biliyorlarmış, ‘nasıl söyleyelim’ diye konuşuyorlarmış. Nâzım Hikmet’in belki de hayatı boyunca aldatmadığı tek kadın Vera"ya yazdığı şiirlerden biri; “Gelsene dedi bana. Kalsana dedi bana. Gülsene dedi bana. Ölsene dedi bana. Geldim. Kaldım. Güldüm. Öldüm” Mayıs 1959 tarihli bir notta, Nâzım Hikmet Vera’ya şöyle sesleniyor: “Lanet olsun, ne muazzam şey seni sevmek! Bu yazımızda Nazım Hikmet’in hayatı kısa kısaca olarak bilgi aktaracağız. Nazım Hikmet Ran, 1902 yılında Selanik’te doğmuştur. Şair, yazar ve düşünürdür. Edebiyat alanında şiirler, hikayeler ve oyunlar yazmıştır. Galatasaray Lisesi’nde öğrenim görmüştür. Yükseköğrenimine İstanbul’da devam ederek Bahariye’de tamamlamıştır. Subaylık yaptığı Sonra bir gün, öylesine sıradan bir gün, dayısının kızı Münevver, Nazım'ı ziyarete geldi. İkisi de evliydi. Ancak yine de aralarında bir kıvılcım oluşmasına engel olmamıştı Nazım Hikmet'in sözleri ve şiirleri - Nazım Hikmet Ran şiirleri ile kısa, uzun sözleri ve alıntıları, sözleri 13.07.2022 - 14:55 Güncelleme: 13.07.2022 - 14:55 cash. “Dinle Anadolu. Yitip giden senin hikayendir.” Yusuf Yavuz Yıl 1973. O yıllar Datça dediğin yer gözden uzak, gönülden ırak bir belde. Kuş uçmaz, kervan geçmez. Bir kadın geliyor, Amerikalı. Havalı mı, havalı. Prof. Iris Cornelia Love. Long Island Üniversitesi'nden. Sözde arkeolog bu hanımefendi. İlgisi yok, sanat tarihçisi aslında. Ama elinde tapu gibi bir belge. Ankara'dan almış. Knidos'u kazacak. Mübarek sanki dişi Indiana Jones. Elde kazma kürek 20 kişilik bir ekiple girişiyor işe. Vuruyor kazmayı. Ne gözetleyen var, ne denetleyen. Delik deşik ediyor güzelim Knidos'u. Tıpkı bir köstebek gibi. Parçalıyor mermerleri. Bazen dinamit patlatıyor. Uçuruyor lahitleri. Sözde Çıplak Afrodit Heykeli'ni arıyorlar. Ne gezer!. Gizli gizli çıkarılıyor seramikler, heykeller, büstler. Ve yurtdışına kaçırılıyor güzelim tarihi eserler. Ankara uyuyor ama Datça köylüsü uyumaz. "Bu Amerikalı kadın bir dolaplar çeviriyor" diyorlar. Konuyu Yazıköy muhtarlığına iletiyorlar. O dönemin Yazıköy muhtarı alemci adam. İçkiye düşkün. Hovarda. Amerikalı kadın buluyor zayıf noktayı. Bizim muhtarı içki masalarında alıyor kafa kola. Gece körkütük sarhoş olana kadar içiriyor. Muhtar gündüz uyuyor. O uyurken Knidos'ta talan devam ediyor. Aradan tam 4 yıl geçiyor. Sene 1977. Nihayet uyanıyor Ankara. Nihayet el koyuyor Knidos'a. Kazı belgesini iptal ediyor Amerikalı kadının. Hemen ülkesine postalıyor. Prof. Iris Cornelia Love ülkesine gönderildikten bir kaç yıl sonra bir başka Amerikalı geliyor Datça'ya. Sıradan bir insan gibi. Adı Richard Rosenberg. Bugün Reşadiye'de Güllerdağı Çiftliği diye tanınan yerde geniş bir arazi alıyor. Sonra hemen Türk vatandaşlığına başvuruyor. Richard oluyor Reşat. Zeytinciliğe başlıyor bizim Reşat. Ülkesinde de "Olive Farm" isimli bir şirket kuruyor. Oregon'da. Datça'da ürettiği zeytin ve zeytinyağı ürünlerini yine "Olive Farm" markasıyla Amerika'ya kendi şirketine ihraç ediyor. Her ay tırlarca ürün gidiyor Amerika'ya. Köylü bu Amerikalı'dan da huylanıyor. Bizim Reşat'ı ihbar ediyorlar. Çiftliğe yapılan baskında onlarca tarihi eser bulunuyor. Zeytinyağlarının arasına gizlenmiş, Amerika'ya gönderilmek üzere paketlenmiş. Suçüstü yakalanan Reşat hemen tutuklanıyor, hapse atılıyor. Reşat mahkemede ifadesinde suçunu kabul ediyor ancak asıl suçluların Türk çalışanlar olduğunu da söylüyor. Bunun üzerine Reşat'ın yerli işbirlikçileri de tutuklanıyor. Sonra Ankara'dan gelen bir emirle tutuksuz yargılanmak şartıyla serbest bırakılıyor. Ve Reşat kayboluyor. Nereye kaçtı, ne yaptı bilen yok. Bir grup insana göre Reşat suçsuz, onu yanındakiler yaktı. Bir kısmına göre Reşat elebaşı. Iris Cornelia Love konusunda da insanlar ikiye bölünmüş durumda. Bazıları Iris sayesinde çok şey öğrendiklerini söylüyor ve ekliyor. "Kadın bize çok iyilik yaptı. Türkiye Iris'i suçlamak yerine tarihi eserlerine sahip çıksaydı!" Hikaye böyle. Knidos ise harabe. Fransa’nın Cezayir’i işgali sırasında birçok aydın ve entelektüel gibi Jean Paul Sartre da bu işgale karşıydı. Ve Fransa işgalini Fransa’da protesto eden Jean Paul Sartre’a karşı dönemin başbakanı De Gaulle, kendi çevresinden yazara gözdağı verilmesine dair birtakım öneriler alır. Charles de Gaulle’ün bu önerileri reddetmek adına kurduğu cümle ise bugün dahi hafızalardadır. “Sartre Fransa’dır.” Herifçioğullarını, Batı’yı körü körüne övme meraklısı hiç değilim ancak bu anekdotu hatırladıkça aklıma gelir “Nâzım Türkiye’dir.” diyen biri neden olmamıştır bizde? Bunu, şairin yalnızca Memleketimden İnsan Manzaraları adlı o büyük eserini okuduktan sonra dahi diyebiliriz gibi geliyor bana… Türk şiirinde serbest ölçülü şiirin ilk örneklerini verenlerden biridir Nâzım Hikmet. Bu bakımdan Türk şiirinin biçim değişikliğini de başlatan isimlerden biridir. Ama yalnızca biçimi değil; Nâzım Hikmet şiirin içeriğini de değiştirmeyi başarmıştır. Mücadelesi olsun, şairliği olsun yaşadığı dönemden başlayarak tüm dünyada bilinmeyi, uluslararası çaptaki büyük şairlerin teveccühünü kazanmayı başaran şair Ocak 1902’de Selânik’te dünyaya gelir. Esasen uzun süre şairin doğum tarihi 20 Kasım 1901 olarak biliniyordu. Şairle akraba olan, arkeolog Halet Çambel’in arşivinde korunan bir Memduh Ezine hatırası ise Nâzım Hikmet’in Ocak 1902’de dünyaya geldiğini kanıtlamıştı. Nâzım Hikmet’in Yolculuk Fotoğrafları Sergisi’nde de paylaşılmış olan bu hatırat sayesinde bugün büyük Türk şairinin doğum tarihini de daha net bir şekilde biliyoruz. Nazım Hikmet’in çocukluğu Nâzım Hikmet, meşhur bir aile şeceresine sahiptir. Babasının babası Mehmed Nâzım Paşa dönemin ünlü valileri arasındadır. Büyükbabası Mehmed Nâzım Paşa’nın da şiirle uğraştığı bilinmektedir. Hatta Nâzım Hikmet’in şiir konusundaki ilk rol modellerinden biri de büyükbabasıdır. Şairin annesi Celile Hanım ise ilk kadın ressamlarımızdan biri olup güzelliği ile birçok adamı büyülemiştir. Nâzım Hikmet’in annesinden de resim yeteneğini aldığını, özellikle hapiste çizdiği resimlerden anlayabiliriz. Anne tarafından büyük dedesi ise Polonya kökenli olan ve Müslümanlığın kabulüyle adını Mustafa Celalettin Paşa olarak değiştiren Konstanty Borzecki’dir ve kendisi bir mühendis ve Türkolog’dur. Taha Toros Arşivi İşte Nâzım Hikmet, önemli görevlerde bulunan, sanatla içli dışlı böylesi bir ailenin içinde yetişir. Öyle ki mektebe gitmeye başlamadan evvel ilk eğitimlerini evde, annesi ve baba tarafından dedesi Mehmed Nâzım Paşa’dan alır. Bir ilavede daha bulunalım; Nâzım Hikmet’in 1905’te doğan kardeşi İbrahim Ali Bey ertesi yıl kuşpalazından vefat eder. 1907’de ise kardeşi Samiye Hanım dünyaya gelir. Şair Oktay Rıfat da Nâzım ile anne tarafından kuzendir. Nâzım, daha sonra adının dünya genelinde duyulmasını sağlayacak olan şiirle 11, 12 yaşlarında tanışır. Üstelik o yaşlarda tipik olarak görülen şiir konuları aşk iken, Nâzım’ın “toplumsalcı” damarı belki daha o yaşlarda kendini belli eder. “Feryad- Vatan” başlığını taşıyan bu şiir hakkında önemli yazar ve eleştirmenlerimizden Asım Bezirci, şairi anlattığı kitabında şunları söyler “Defterindeki ilk şiiri 20 Haziran 1329 3 Temmuz 1913 tarihini taşır. Feryâd-ı Vatan’ başlıklı bu şiiri Nâzım Hikmet on bir yaşında iken yazmıştır. Balkan Savaşı’nda Osmanlıların yenik düşmesi ve düşmanların Çatalca’ya kadar gelmesi üzerine kaleme alınan şiirde şairin bundan duyduğu derin üzüntü ile çok sevdiği yurdunu kurtarma istek ve umudu yansıtılmaktadır. Fakat, kendisinin açıklamasına göre, ilk yazdığı şiir Yangın’dır. Bu şiiri, evlerinin karşısındaki bir binada çıkan yangın üzerine 6 Kânûn-ı evvel 1330 19 Aralık 1914 tarihinde kaleme almıştır. Ölçüsüz, daha doğrusu, bozuk düzenli bir denemedir. Şairin deyimiyle, vezni, büyükbabasının yüksek sesle okuduğu aruzla yazılmış şiirlerin kulağında kalan ses taklitleriyle yapılmıştır.’’ Nazım Hikmet ve kız kardeşi Samiye Yaltırım Feryad-ı Vatan Sisli bir sabahtı henüzEtrafı bürümüştü bir dumanUzaktan geldi bir ses ah aman aman!Sen bu feryad-ı vatanı dinle işitDinle de vicdanına öyle hükmetVatanın parçalanmış bağrıBekliyor senden ümit Evde almaya başladığı eğitim yıllarına dair Nâzım Hikmet şunları aktarır “Büyük babam, Mevlevi Nâzım Paşa şairdi, anam Lamartin’e bayılırdı. Evimizde, babamın edebiyatla ilgisizliğine bakmaksızın, şiir başköşedeydi.’’ Daha sonra, arkadaşı Vâlâ Nûreddin ile beraber ilkokulu Taşmektep bitiren şair, bugünkü Galatasaray Lisesi’ne devam eder. Ailesi için masraflı bir okul olan Galatasaray Lisesi’nden ise daha sonra alınır ve Nişantaşı Lisesi’ne verilir. Burada başarılı bir öğrencilik kariyeri geçiren şair evde aldığı Fransızca eğitimlerle de dilini geliştirmektedir. 1917’de, 15 yaşlarına geldiğinde Heybeliada Bahriye Mektebi’ne yazılan şair, artık bir “Bahriyeli”dir. Şaire Bahriye’nin kapılarını açtıransa tüm hayatının baş köşesinde bulunan şiir olur Nişantaşı Lisesi’nden mezun olmaya yakın, bir aile toplantısına katılan küçük Nâzım orada denizciler üzerine yazdığı bir kahramanlık şiirini okur. Dinleyenler arasında bulunan Bahriye Nazırı Cemal Paşa ise şiirden oldukça etkilenerek, bu küçük çocuğun Bahriye’ye girmesini ister. Nâzım Hikmet’in üvey oğlu, önemli edebiyatçılarımızdan Memet Fuat da bu döneme dair şunları aktarır ’Nâzım Hikmet 1917’de girdiği Heybeliada Bahriye Mektebi’ni 1919’da bitirip Hamidiye kruvazörüne stajyer güverte subayı olarak atandı. Aynı yılın kışında son sınıftayken geçirdiği zatülcenp hastalığı tekrarladı. Aile dostu olan Deniz Hastanesi Başhekimi Hakkı Şinasi Paşa’nın gözetiminde iki ay süren bir sağaltım döneminden sonra, kendisine iki ay da evde dinlenme izni verildi. Bu süre sonunda da toparlanamadığı, deniz subayı olarak görev yapabilecek sağlık durumuna kavuşamadığı görülünce, 17 Mayıs 1920’de, Sağlık Kurulu raporuyla, askerlikten çürüğe çıkarıldı.’’ Bahriyeli Nazım Hikmet Bahriye Mektebi’nde şairin tarih hocası ise Yahya Kemal Beyatlı’dır. Türk şiirinin otorite olarak da kabul edilen şairi, Ahmet Hamdi Tanpınar’a da hocalık etmiş olan Yahya Kemal, Nâzım ailesinin de dostudur. Hatta meşhur hikayedir ki; Yahya Kemal Bey, Nâzım Hikmet’in annesi Celile Hanım’a o dönem meftundur. Eşi Hikmet Bey’den ayrılmakta ya da ayrılmış olan Celile Hanım da, Yahya Kemal’e gönül vermiştir. Ancak Nâzım Hikmet’in, hocası Yahya Kemal’in cebine iliştirdiği “Hocam olarak girdiğiniz bu eve babam olarak giremezsiniz.” notu bu aşkın nihayete ermesinin önemli etkenlerinden biri olur. Ancak okul çağlarında hocası Yahya Kemal’e şiirlerini göstererek ondan yorum da ister Nâzım. Çünkü öyle ya da böyle; o, şairin ustasıdır, hocasıdır. Nâzım’ın hem bu şiir alışverişi hem de Celile Hanım – Yahya Kemal ilişkisi üzerine yazdığı bir mektubu aktaralım “Sonra üçüncü şiirimi 16 yaşımda galiba yazdım. Büyük bir Türk şairi, Türk şiirine o devir için yeni bir şiir dili ve anlayışı getiren Yahya Kemal anama sevdalıydı sanırsam. Evde şiirlerini okurdu anam. Bahriye mektebinde tarih öğretmenimdi şair. Kız kardeşimin kedisi üstüneydi yazdığım şey. Yahya Kemal’e gösterdim, kediyi de görmek istedi ve şiirimde anlattığım kediyi gördüğü kediye o kadar benzetmedi ki, bana; sen bu pis, uyuz kediyi böyle övmesini biliyorsun, şair olacaksın, dedi.” Nazım Hikmet’in annesi Celile Hanım Şairlerin çevrelerinde yavaş yavaş bilinmeye başlayan Nâzım Hikmet 1920’de Alemdar gazetesinin açtığı bir şiir yarışmasına katılır. Yolunu çizmeye başlamıştır artık. Faruk Nafiz Çamlıbel, Orhan Seyfi Orhon ve Yusuf Ziya Ortaç’ın övgüyle söz ettiği genç şair yarışmayı birincilikle kazanır. Yine Nâzım’ın aktardıklarına dönelim ’17 yaşımda galiba ilk şiirim basıldı. Yani Serviliklerde», yani mezarlıklarda ağlayan hayatında sevmiş ölüler üstüneydi. Yahya Kemal düzeltmişti birçok yerini. Sonra kızlara tutuldum, şiir yazdım.’’ Milli Mücadele yıllarına gelindiğinse ise şairi memleketini savunmak için taşın altına elini koyanlar arasında görüyoruz. Kızlara tutulup şiirler yazdığı dönem geride kalır artık. Emperyalist güçlerin parçalamaya çalıştığı Osmanlı Devleti’ne karşı tüm dünyanın büyük saygısını kazanacak olan bir lider doğmaktadır Mustafa Kemal Atatürk. Paşa’nın önderliğinde başlayan Milli Mücadele’ye destek olmak isteyen şair Ocak 1921’de Mustafa Kemal’e silah ve cephane kaçıran gizli bir örgüt sayesinde Faruk Nafiz, Yusuf Ziya ve çocukluk arkadaşı Vâlâ Nûreddin ile beraber Sirkeci’den kalkan Yeni Dünya vapuruna biner. Ankara’ya geçmeyi amaçlayan bu grup İnebolu’ya varmıştır. Birkaç günlük bekleyişin ardından yalnızca Nâzım Hikmet ve Vâlâ Nûreddin’e geçme izni verildiğinde, iki genç memleketleri için bu izni önemli bir fırsat olarak görür ve Ankara’ya giderler. Önemli bir ayrıntıyı belirtmek gerekir ki; İnebolu’daki bekleyiş sırasında Almanya’dan gelen öğrenci gruplarıyla tanışmaları Nâzım’ın sosyalist fikirlerinin ilk yeşerdiği devrelerden biridir. Çünkü bu Alman öğrenci grubu onlara, Türkiye’nin Misak-ı Milli sınırlarını ilk tanıyan ülke olan Sovyetler Birliği’ni ve sosyalizmi anlatırlar. Vâlâ Nûreddin ve Nazım Hikmet Ankara’ya geçtiklerinde ise kendilerine kutsal bir görev verilir. Görev; İstanbul’daki gençleri Milli Mücadele’ye çağıran bir şiirin yazılmasını icab eder. 1921’in Mart’ında on bin adet bastırılıp dağıtılan şiir çok büyük bir yankı uyandırır. Atatürk ile Nâzım Hikmet’in karşılaşması da yine bu döneme tekabül eder. Nâzım’ın en eski dostlarından Vâlâ Nûreddin bu karşılaşmayı “Bu Dünyadan Nâzım Geçti” kitabında şöyle aktarır “Basmakalıp laflara ihtiyaç duymaksızın, Mustafa Kemal, bizim için çok önemli bir sadede girdi Bazı genç şairler modern olsun diye mevzusuz şiir yazmak yoluna sapıyorlar. Size tavsiye ederim, gayeli şiirler yazınız, dedi. Daha da konuşacaktı. Fakat aceleyle yanına bir iki kişi yaklaştı. Bir telgraf getirdiler. Paşa göz atınca telgrafla ilgilendi. Eliyle selamlayıp bizden uzaklaştı.’’ Nâzım ve Vâlâ bu sürecinden ardından Bolu’ya öğretmen olarak atanırlar. Tutucu bir çevrenin içerisinde öğretmenlik yapan iki genç yazar burada diken üstünde olacaklarını anlar ve bir karara varırlar Moskova’ya gitmek! Bolu’da Ağır Ceza Mahkemesi reis vekili olan Ziya Hilmi bu iki genç öğretmeni tutucu Bolu çevrelerine karşı korur. Bilgili bir kişi olan Ziya Hilmi onlara Fransız Devrimi’ni anlatır, Lenin’den söz eder, Sovyetler Birliği’ni görmek istediğini söyler. Tutucu çevrelerin baskısına daha fazla tahammül edemeyeceklerini öngören iki genç şair dünyada olup bitenleri de öğrenmek istemektedir. Bu nedenle Paris’e mi, Berlin’e mi yoksa Moskova’ya mı gideceklerini tartışırlarken Ziya Hilmi’nin etkisiyle Moskova’da karar kılırlar. Atatürk ve Nazım Hikmet ile ilgili anıyı aktardığım, Vâlâ Nûreddin’in kitabı. Şairin üvey oğlu ve yazar Memet Fuat yine bu devreyi şöyle aktarır “1921 ağustosunda Bolu’dan ayrılıp doğuda, Kâzım Karabekir Paşa’nın yanında öğretmenlik etmeye gidiyormuş gibi davranarak, vapurla Zonguldak’tan Trabzon’a geçtiler, oradan da gene vapurla 30 Eylül 1921’de Batum’a vardılar. Böylece Sovyetler Birliği’ne ayak basan, yirmi yaşın eşiğindeki iki genç şair Moskova’ya giderek Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’ne KUTV yazıldılar.’’ Moskova’ya gidişte uğradıkları Batum, Nâzım Hikmet’in yeni şiirinin de kapılarını aralamasını sağlar. İlk şiirlerinden itibaren aruzla şiir yazmakta güçlük çeken şairin Anadolu’ya geçtiği dönemde ise şiirinde yalın bir dil ve hece ölçüsü görülür. Ancak, o daha başka bir form, daha etkili bir yöntem, şiiri bir silaha çevirecek daha başka yollar arar. Zaten şu sözleri de bunu yeterince özetlemektedir “Anadolu’ya geçtim. Millet sıska atlan, nuhtan kalma silâhı, açlığı ve bitiyle savaşıyordu. Yunan ordularına karşı. Milleti ve savaşını keşfettim. Şaştım, korktum, sevdim, bayıldım ve bütün bunları başka türlü yazmak gerektiğini sezdim, ama yazamadım. Daha büyük bir sarsıntı gerekti…” İşte o sarsıntı Moskova yollarındayken çıkar karşısına. Batum’daki “İzvestiya” gazetesinde gördüğü ve Mayakovski’nin olduğu tahmin edilen bir şiir aradığı formülü keşfetmesine olanak tanır. Bir uzun, bir kısa satırlardan meydana gelen bu şiir o dönem Rusça bilmemesine rağmen şairi etkiler. Yani o şiirin biçimine, serbestliğine son derece şaşar. Moskova’ya ayak bastıklarında gördükleri açlık ve sefalet üzerine ise tıpkı gazete gördüğü biçimdeki şiir gibi bir şiir yazar “Açların Gözbebekleri”. Türk şiirinin serbest ölçüye geçişindeki en önemli isimlerden biri olan Nâzım Hikmet böylece kendi şairlik serüveninde de yepyeni bir dünyaya adım atar. … Değil birkaçdeğil beş dizilmiş açlar!Ne erkek, ne kadın, ne oğlan, ne kızsıska cılızeğri büğrü dallarıylaeğri büğrü ağaçlar!Ne erkek, ne kadın, ne oğlan, ne kızaçlar dizilmiş açlar! Moskova macerasıyla ilgili olarak Nâzım Hikmet’in yanında Vâlâ Nûreddin’in bulunduğu çokça bilinir ama daha az bilineni Şevket Süreyya Aydemir’in de orada olduğudur. Tarihçi ve yazar Şevket Bey, Milli Mücadele yıllarında asker olarak Kafkas Cephesi’nde düşmanla çarpışmıştır. Suyu Arayan Adam adlı kitabında; o dönemlerden Cumhuriyet’in kuruluşuna kadarki devreyi mükemmel bir şekilde anlatmıştır. İşte bu kitapta, Moskova’daki zamanını da anlatırken Nâzım Hikmet ile ilgili de ilgi çekici anekdotlar aktarır. Buradaki öğrencilik döneminde, Udelnaya kampında arkadaşlarıyla fikir ve siyaset tartışmaları yapan Aydemir, Nâzım Hikmet’in ne kadar ateşli olduğunu kitapta şöyle söyler “Bu tartışmalarda en kavgacı olan Nâzım Hikmet’ti. Aslına bakılırsa, onun buralarda işi olmaması lâzım gelirdi. Ailesinin kanında Polonya’dan, Macaristan’dan İstanbul’a, Anadolu’ya kadar, eski imparatorluğun kol attığı bütün ülkelerden bir parça vardı. Dedeleri, yakınları; valiler, kumandanlar, paşalar, hatta bir de sedar-ı ekrem başkumandandı. Yüzünün hatlarında atalarının çizgilerini taşıyordu. … Nâzım Hikmet kızdığı, hiddetlendiği zaman, hemen bana saldırırdı. Orman, onun azgın sesinden inim inim inlerdi.” Suyu Arayan Adam Şevket Süreyya Aydemir Moskova’dan yepyeni fikirlerle, siyasi bakış açılarıyla, yeni şiir sistemiyle ve Rusça öğrenerek döner. Ekim 1924’te gizlice Türkiye’ye dönen Nâzım Hikmet, Aydınlık dergisinde çalışmaya başlar. Ancak Nâzım Hikmet hükümet çevrelerince dikkat çekmeye başlamış biridir artık. Polis tarafından izlenmeye başladığı anladığında bir basımevi kurmak maksadıyla ve izini kaybettirmek için İzmir’e gider. 1 Mayıs 1925’te kapatılan Aydınlık dergisinin ardından, dergi çalışanlarının birçoğu da tutuklanır. Yine Memet Fuat’a dönersek, kıymetli yazar bu devre hakkında şunları söyler “Ankara’da İstiklal Mahkemesi’ndeki dava 12 Ağustos 1925’te sonuçlandığında Nâzım’ın da gıyaben 15 yıla mahkûm edildiği görüldü. Bunun üzerine Nâzım Hikmet saklanmakta olduğu İzmir’den haziran ayı ortalarında İstanbul’a gelerek gizlice yurt dışına çıkıp yeniden Sovyetler Birliği’ne gitti. Cezasının 1926’da Cumhuriyet Bayramı nedeniyle çıkarılan af kapsamına girdiğini öğrenince, resmen yurda dönebilmek için pasaport isteğiyle hemen Türk Elçiliğine başvurdu. Tekrar tekrar yaptığı başvurulara olumlu karşılık alamadı. Bu arada 28 Eylül 1927’de İstanbul’da dağıtılan bildiriler yüzünden açılan bir davada gizli parti üyesi olmak suçlamasıyla, gene gıyaben 3 ay hapse mahkûm edildi. Bir buçuk yıl kadar bekledikten sonra Elçilik’ten olumlu bir karşılık alamayacağını kesinlikle anlayınca, 1928’de Bakû’da ilk şiir kitabı Güneşi içenlerin Türküsü’nü yayımlattı.’’ Memet Fuat her ne kadar, şairin ilk şiir kitabının Güneşi İçenlerin Türküsü olduğunu söylese de, arşiv araştırmalarıyla bilinen, emektar insan Haluk Oral 2010’da bu yanlışı düzeltmişti. Haluk Oral bize Nâzım’ın ilk şiir kitabının “Dağların Havası” olduğunu gösterdi. Akbaba Neşriyat’tan 1925’te çıkan kitap henüz Latin alfabesine geçilmediğinden, doğal olarak eski yazıyla yayımlanmış. Haluk Oral konuyla alakalı şunları aktarmıştır “Halbuki gerçek farklı. 1925’te Akbaba Neşriyat’tan çıkan Dağların Havası’ adlı kitabın kapağında veya içinde ünlü şairin ismi geçmez. Aynı yılın başında Akbaba Dergisi’nde yayımlanmaya başlayan şiir ise Kartal’ mahlasını taşır. Bu Kartal’ Nâzım Hikmet’tir ve şiirde ismi geçen Leman ise Şevket Süreyya Aydemir ve eşi Leman Hanım’dan başkası değildir.” Nazım Hikmet’in ilk şiir kitabı Dağların Havası 1928’de kendini aklamak adına gizlice memlekete gelen şair, Hopa çevresinde yakalanır ve arkadaşı Laz İsmail ile beraber tutuklanır. Aralık 1928’de sonuçlanan dava neticesinde iki arkadaş da serbest kaldığında, şair soluğu Resimli Ay dergisinde alır. Zekeriya Sertel’in çıkardığı Resimli Ay aylık çıkan bir edebiyat dergisidir. Nâzım’ın haşin ve coşkulu kalemiyle dergide yayımlanan yazıları büyük yankılar uyandırmaktadır. “Putları Yıkıyoruz” adlı yazı dizisi ile eski şiire, Abdülhak Hâmid’e, Mehmet Emin Yurdakul’a saldıran şair tümüyle “yeni”nin habercisidir. Ve bunu sakin, insaflı ya da hoşgörülü bir şekilde değil; gerçekten avangart bir dil ve üslupla ortaya döker. Nazım Hikmet’in Resimli Ay’daki yazı dizisinden Nâzım’ın hikmeti yalnızca edebiyat çevrelerinin dikkatini çekmez Temmuz 1930’da “Salkımsöğüt” ve “Bahri Hazer” şiirlerini bir plak firmasıyla anlaşıp seslendiren şairi polisler de tekrar izlemeye alır. Bu kayıtlar lokanta, kahvehane gibi kamusal alanlarda çalınmaya başlanınca polis duruma el koyar ve plağın ikinci baskının yapılmasına engel olur. Yine büyük kalem Memet Fuat’a dönelim “6 Mayıs 1931 Çarşamba günü saat 15’te, 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde, Türk Ceza Yasası’nın 311 ile 312. maddelerine dayanılarak başlayan mahkemeye, Nâzım Hikmet koyu renk bir giysi, çizgili boyunbağı, elinde fötr şapkayla gelmişti. Az sonra Avukatı irfan Emin Bey de Kösemihaloğlu yanında yerini aldı. Küçük mahkeme odası üniversite öğrencileri, genç şairler, şapkalı bayanlarla tıklım tıklım doluydu. Sorgulanmasının bir yerinde Nâzım Hikmet şöyle dedi iddianamede beş altı noktadan suçlama var. Bunların başında benim komünist olduğumu ilan etmekliğim suç sayılmaktadır. Evet, ben komünistim, bu muhakkaktır. Komünist şairim ve daha esaslı komünist olmaya çalışıyorum. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu mucibince ben komünist şair olmakla cürüm işlemiş olmam. Komünistlik bir tarz-ı telakkidir. Diğer iktisadi ve siyasi meslekler nasıl cürüm değilse, komünist mefkûresi de cürüm değildir. Benim bir sınıf halkı diğeri aleyhine tahrik ettiğim iddiası söz konusu değildir.’ Sorgulama bitince, Savcı esas hakkında görüşünü bildirerek, Müdafaasına nazaran suç için araştırılan kanuni unsur ve şeraiti göremiyoruz, beraatini talep ederim,’ dedi. Avukat İrfan Emin Bey ise coşkulu, uzun bir savunma yaptı. Türkiye’nin emperyalizme karşı verdiği savaşa da değindiği konuşmasını, iddia makamının talebine katılarak beraatimizi talep ederiz,’ diye bitirdi. Yargıçlar dosyayı incelemek için on dakika ara vererek içeri çekildiler. Mahkeme salonunda aklanma kararı bekleniyordu. Ama öyle olmadı, duruşma 10 Mayıs 1931 Pazar günü sabahına ertelendi. Kimilerinde kuşku uyandıran bu erteleme ilgiyi büsbütün artırmış, pazar sabahı gelen dinleyiciler salona sığmayıp koridora taşmışlardı. Karar oybirliğiyle aklanma olarak okununca, büyük bir alkış koptu.’’ Artık daha çok tanınmaya başlayan ve şiir kitapları çıkan Nâzım Hikmet hayatının belki de ilk büyük aşkıyla da bu dönemde tanışır Pirâye. Aslında ta 1930’da tanışmıştır ikili. Hatta 1931’de evlenmeyi planlasalar da şairin mahkeme meseleleri evliliğin ertelenmesine neden olur. 1935’in Ocak’ında evlenen Nâzım Hikmet – Piraye ikilisi evliliği daha önceden de bilirler. Nâzım’ın üçüncü, Pirâye’nin de ikinci evliliği olan bu birlikteliğe gelene değin Nâzım Hikmet Sovyetler Birliği’nde kendisine “Mavi Gözlü Dev” şiirini yazdıran Nüzhet Hanım ile evlenmiştir. Boşanmasının ardındansa bir Rus kızı olan Dr. Lena ile evlenir. Pirâye Hanım ise yönetmen ve oyuncu Vedat Örfi Bengü’den boşanmıştır ve iki çocuğu vardır. Bu çocuklardan biri de, burada da kimi cümlelerini alıntıladığımız Memet Fuat’ın ta kendisidir. Nâzım Hikmet, bu dört kişilik ailenin geçimini sağlamak adına Akşam gazetesinde çalışmaya başlar. Yine aynı dönem İpek Film Stüdyosu’nda senaristlik, film yönetmenliği gibi işlerde çalışır. Piraye ve Nazım Hikmet Ama şair, tabir caizse “fişlenmiş” biridir. İşbu nedenle ki; hapis onun için artık kaçınılmazdır. Birtakım provokasyonlara karşı daima uyanık olan Nâzım Hikmet, tuzağa hiçbir zaman düşmez. Düşmez ama, 17 Ocak 1938 gecesi polis tarafından tutuklanmasına da mani olunamaz. Beraat edeceğini umduğu mahkeme 29 Mart 1938’de şairi ’askeri üstlerine karşı isyana teşvik’’ suçuyla 15 yıl ağır hapse mahkum eder. Ankara’daki Harp Okulu Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nin aldığı bu kararın ardından şair bu defa İstanbul Sultanahmet Cezaevi’ne getirilir. 1938’in Ağustos’unda başlayan ikinci mahkeme de şaire 20 yıl hapis kararı alır. Toplam 35 yıllık bu mahkumiyet istemi, çeşitli gerekçeler vesilesiyle 28 yıl 4 aya indirilir. Bu süreç boyunca toplam 12 yıl hapis yatan şair önce İstanbul Tevkifhanesi’ne, sonra Çankırı Cezaevi’ne, son olarak Bursa Cezaevi’ne gönderilir. Bu dönem biricik eşi Pirâye’ye yazdığı şiirlerse Türk şiirinin en meşhur örnekleri arasındadır … Ölümbir ipte sallanan bir ölüme bir türlürazı olmuyor ol ki sevgilim;zavallı bir çingeneninkıllı, siyah bir örümceğe benzeyen eligeçirecekse eğeripi boğazıma,mavi gözlerimde korkuyu görmek içinboşuna bakacaklarNazıma! Nâzım Hikmet’in serbest kalması için hem dünyada hem ülkemizde pek çok çağrı, eylem, protesto gerçekleştirilir. Şair İkinci Cihan Harbi sırasında tümüyle içeridedir. Ve 1949’a doğru şairin adli bir hata nedeniyle içeride yattığı fikri giderek taraf bulmaya başlar. Ankara ve İstanbul’da aydın ve sanatçı çevreleri Nâzım’ın serbest kalmasına yönelik imza kampanyası düzenlerken dünyada ne olur? Jean Paul Sartre, Albert Camus, Pablo Neruda gibi isimler de şairin serbest kalması adına kampanyalar düzenlemekteydi. Tarihçi Zafer Toprak bu olayı şöyle aktarır “İlk kez dünya ölçeğinde, Avrupa’dan Amerika’ya, Orta Doğu’dan Sosyalist dünyaya Nâzım lehinde gösteriler yapılmış, bildiriler yayımlanmıştır. Nâzım için şiirler yazılmış, ülke yöneticilerine Nâzım’la ilgili başvurularda bulunulmuştur. Nâzım’ın açlık grevi sayesinde içine kapanık Türkiye’nin kabuğunu kırarak entelektüel bağlamda dış dünyayla etkileşime geçtiğine tanıklık ederiz.” Nazım Hikmet’in açlık greviyle ilgili dönemin dergilerinden biri Bunlar bir sonuç getirmeyince Nâzım Hikmet de açlık grevine başlar. 8 Nisan 1950’de başladığı açlık greviyle ilgili, Nâzım’a dair en sağlam kaynaklardan biri olarak yine Memet Fuat’a başvurabiliriz “Kalbinden, karaciğerinden rahatsız olduğu bilindiğinden, Ankara’dan gelen emirle, hemen ertesi gün İstanbul’a getirilerek önce Sultanahmet Cezaevi revirine, sonra da Cerrahpaşa Hastanesi’ne yatırıldı. Onun açlık grevi kararı almasını önleyemeyince, doğru Ankara’ya gitmiş olan avukatı Mehmet Ali Sebük, ilgililerle yaptığı ilk görüşmelerden sonra Nâzım Hikmet’e bir telgraf çekerek, serbest bırakılması için çareler arandığını, iki kez Başbakan Yardımcısı Nihat Erim’le, iki kez Adalet Bakanı Fuat Sirmen’le, üç kez Cezaevleri Genel Müdürü Sakıp Güran’la konuyu ayrıntılarıyla konuştuklarını ertesi gün de Cumhurbaşkanı ismet İnönü’nün kendisini kabul edeceğini, bu durumda açlık grevini şimdilik ertelemesi gerektiğini bildiriyordu. Nâzım Hikmet bunun üzerine avukatının isteğine uyarak 10 Nisan 1950 sabahı açlık grevini erteledi.” Nazım Hikmet, açlık grevini eşi Piraye’ye haber veriyor. Ancak hiçbir sonuca bağlanamayan bu girişimlerin ardından şair 2 Mayıs 1950’de tekrar açlık grevine başlar. Birkaç gün içerisinde oldukça bitkin düşen şair 9 Mayıs 1950’de hastaneye götürülür ve tam teşekküllü bir hastanede tedavi görmesi kararlaştırılır. Cerrahpaşa Hastanesi’ne yatması uygun görülen şair ise kararından emindir Hakkının verilmesi için açlık grevi yaptığını söyleyerek tedaviyi reddeder. Bu nedenle tekrar cezaevine gönderilen Nâzım Hikmet’i savunanlar, onun serbest kalmasını isteyenler ülke ve içi dışında gösteriler düzenlemeyi sürdürürler. Nâzım Hikmet, artık göz ardı edilemeyecek kadar büyümüş ve herkesin gözü önünde bir vakanın başrolü olmaya başlamıştır. Öyle ki, annesi Celile Hanım da bu serbestlik talebi için Galata Köprüsü’nde eylem yapmaktadır. Öyle ki, konuyla ilgili eski aşkı Yahya Kemal’e de mektuplar yazan Celile Hanım bir zamanlar kendisine meftun olan Yahya Bey’den yanıt alamaz… Nazım Hikmet’in annesi Celile Hanım imza toplarken Hem bedeni resmen harap olduğu hem de meclis tatile girdiği için açlık grevini bırakan şair, Demokrat Parti’nin iktidara gelip çıkardığı af yasasıyla 15 Temmuz 1950’de serbest kalır. Şairin cezaevindeki son iki yılında ise hayatında yeni bir kadın vardır Münevver Andaç. Solda Münevver Andaç, uzanan Güzin Dino ve arkalarında Abidin Dino ile Nazım Hikmet Yaşar Kemal’in İnce Memed romanının üçüncü cildini çevirerek Fransa’da Büyük Çeviri Ödülü kazanan Münevver Hanım, Nâzım’ın yeni aşkıdır. Bu nedenle hapisten çıktığı gibi Pirâye Hanım’dan ayrılan şair, kendini Andaç’ın kollarında bulur. Şairin dayı kızı olan Münevver Andaç ile Kadıköy’de yaşamaya başlayan Nâzım Hikmet’in tek öz çocuğu da Münevver Hanım’dandır. Çiftin 26 Mart 1951’de dünyaya gelen oğlu Mehmet hakkında oldukça kısıtlı bilgilerimiz bulunmaktadır. Şairin “Anası bir oğlancık doğurdu bana; Kaşsız, sarı bir oğlan, masmavi kundağında yatan bir nurtopu, üç kilo ağırlığında.” diye bahsettiği oğlu Mehmet Nâzım Bey’in daha sonraları babasına karşı duyduğu hayal kırıklığı ise her daim sürer. Babaannesi gibi ressam olan Mehmet Nâzım’ı 14 Ekim 2018’de Paris’te kaybettik. Mehmet Nazım Bey Münevver Andaç 1917 – 1998 Nâzım Hikmet’in de pek çok eserini çevirmiş, Türk edebiyatının önem tercümanları arasındadır. Münevver Hanım’ın da Nâzım’dan önce bir evliliği olmuş ve bu birliktelikten Renan adında bir kızı dünyaya gelmiştir. Nâzım – Münevver birlikteliği, şairin hapisten çıkmasıyla yurt dışına kaçması arasında sürer. Nâzım’ın “Karlı Kayın Ormanı”ndaki gonca gülü de Münevver Hanım’dan başkası değildir “Yedi tepeli şehrimdebıraktım gonca ölümden korkmak ayıp,ne de düşünmek ölümü.” Sait Faik Abasıyanık, Nazım Hikmet ve Münevver Andaç Hapis sonrası Nâzım’a bu defa askerlik baskısı yapılmaktadır. 1951’de, yani Nâzım 50 yaşına yaklaştığında yapılan askerlik çağrısı pek hayra alamet değildir. 1948’de öldürülen toplumcu yazar Sabahattin Ali’yle aynı akıbete uğrayacağını öngören şair çok sevdiği memleketinden gitmek durumunda kalır. 17 Haziran 1951’de yakın dostu, gazeteci Refik Erduran ile Karadeniz’e açılan şair Bulgaristan’a gitmeye niyetlidir. Ancak Romanya bandıralı bir şilebe denk gelmiş ve ona binmiştir. Oradan da Moskova’ya giden şair artık bir daha memleketine geri dönemeyecektir… Nâzım Hikmet’in “951’de bir denizde genç bir arkadaşla yürüdüm üstüne ölümün” diye bahsettiği Refik Erduran bu kaçış hikayesini Güneri Cıvaoğlu’na anlatıyor Yine, şairin askere öldürülme amacıyla alınmak istendiğine dair İlber Ortaylı da önemli bilgiler aktarmaktadır 1951’deki Haziran’ın son günlerinde tekrar Moskova’ya giden Nâzım Hikmet’i havaalanında Sovyet yazarları, ellerinde çiçeklerle karşılar. 1921 – 24 arası Moskova’da öğrenci olan ve Lenin’in ülkesine hayran kalan Nâzım, burada yine aynı düzeni, sistemi, güzelliği göreceğini düşünür. Fakat aradan geçen yaklaşık 30 yıl çok şeyi değiştirmiştir. Rusya’nın Stalin’i putlaştırdığını söyleyen şair bu görüşünü saklamaz. O derece ki; kendisi adına gerçekleştirilen ve Sovyet yazarların da bulunduğu etkinlikte Stalin’in oyunlar ve şiirlerde Güneş’e benzetilmesini komik bulduğunu söyler. Daha sonra, kendi ülkesinde iktidarı kazanan Bulgaristan Komünist Partisi’nin daveti üzerine Bulgaristan’a giden şair buradaki Türklerin vaziyetini, buradan neden göç ettiklerini görür. Devrin Bulgar Başbakanı’na çözüm olarak kooperatifleşmekten bahseden şairin bu önerisi uygulamaya sokulur ve başarı kısa sürede elde edilir. Moskova’ya döndüğünde ise hayatında yeni bir kadın vardır Galina Kolesnikova. Sağlığı günden güne kötüleşen Nâzım Hikmet’in tedavi için Moskova dışındaki bir sanatoryuma gönderilmesi ile başlayan bu tanışıklık 7 yıl süren birlikteliğe döner. Şairin gönderildiği sanatoryumda bir hekim olan Galina Hanım kendisi hakkında şunları söyler “Nâzım o kadar yakışıklı ve güzeldi ki, 16’lık kızlardan 80’lik kadınlara kadar herkes ona âşık oluyordu. Ben de âşık oldum. Ondan 17 yaş küçüktüm. Başkasına ait bir mutluluğu çalmak istemiyordum.” Galina onun hem arkadaşı hem sevgili hem de dostu olmuştur. Nazım Hikmet ve Galina Kolesnikova Eşi Münevver Andaç ile oğlu Mehmet ise o dönem Türkiye’dedir Karşı yaka memleket,sesleniyorum Varna’dan, işitiyor musun? Memet! Memet! Karadeniz akıyor durmadan,deli hasret, deli hasret,oğlum, sana sesleniyorum, işitiyor musun? Memet! Memet! Şairin hayatının son büyük aşkı ise, Vera Tulyakova’dır. Vera Tulyakova 1932 – 2001, bir film stüdyosunda çalışır ve 1955 yılının sonunda da bir film çekimiyle ilgili olarak Nâzım’dan yardım ister. Şair ise Vera’yı görür görmez ona büyük bir aşk duyar. Ancak Nâzım’ın o dönem hayatında zaten iki kadın vardır İstanbul’daki eşi Münevver ve yanındaki Galina. Üstelik kendisinden 30 yaş küçük olan Vera da evli ve bir çocuk sahibidir. Aradan geçen iki yılın ardından 1957’de Vera, üzerinde çalıştıkları bir senaryonun kabul edildiğini söylemek için Nâzım’ı arar, tekrar bir araya gelmek durumunda kalırlar. Vera medeni hali gereği Nâzım’la olan muhabbetini bitirmek ister. Öyle ki şairden uzaklaşmak adına Karadeniz’deki Osipovka köyüne eşiyle birlikte tatil yapmaya gider. Ancak körkütük aşık olan Nâzım 1958 sonbaharında çılgınlık yaparak Vera ve eşinin tatil yaptığı yere gider, üstelik yanında 7 yıldır beraber olduğu Galina da vardır. 1958 ila 1959 yılları arasında birlikte yazdıkları oyun onları yakınlaştırır ve artık Vera da Nâzım Hikmet’e aşıktır. Bunun sonucunda 18 Kasım 1960’ta evlenen çift, şairin hayatının son anına kadar dolu dolu yaşar. Gezilere katılır, konferanslara gider, pek çok şehir gezerler. Nâzım’ın ’saçları saman sarısı, kirpikleri mavi’’ dediği Vera şairle onun ölümüne değin beraber olur. Nazım Hikmet ile Vera Tulyakova Nâzım ile Vera, şairin hayatının bu dönemlerini oldukça güzel ve renkli geçirirler. 3 Haziran 1963 sabahı Nâzım kapıdaki mektupları almak için eğildiğinde kalp krizi geçirir. Hastaneye gittikleri sırada Nâzım hayata veda eder. Vera, Nâzım’ın kimliğini almak adına cüzdanını açtığı zaman kendi fotoğrafını ve arkasında da şairin yazdığı şu dizeleri görür “Gelsene dedi banaKalsana dedi banaGülsene dedi banaÖlsene dedi banaGeldimKaldımGüldümÖldüm” Evet, Nâzım Hikmet hakkında konuşacak aslında daha o kadar çok şey var ki, onu tümüyle buraya sığdırmam mümkün değil. İyisi mi onu anlatan belgesellerini izleyin, kitaplarını, bulabilirseniz gazete küpürlerini ve mutlaka şiirlerini okuyun. Nâzım Hikmet, komünist şair, memleketini seven şair, haksızlıkları tereddüt etmeden dizelerine döken, aşklarıyla da meşhur şair üzerine atılmak istenen lekeler ne kadar büyük olursa olsun bitmeyecek, tükenmeyecek bir insan. Ne diyordu zaten? Ben bir insan,ben bir Türk şairi Nazım Hikmetben tepeden tırnağa insantepeden tırnağa kavga, hasret ve ümitten ibaret… Büyük şair, hataları, cesareti, Türk şiiri ve politik hayatına kattıkları ve daha nicesiyle bu dünyadan göçüp gitti. Ancak toplumsal bir şiir okumaya karar verdiğinizde de, bir aşk şiiri okumak istediğinizde de onun dizeleri hala capcanlı, hala taptaze olarak karşımızda durmaktadır. Ve kendini anlattığı meşhur Otobiyografi şiiriyle bu bahsi -hiç kapatmak istemesem de- kapatalım 1902’de doğdumdoğduğum şehre dönmedim bir dahageriye dönmeyi sevmemüç yaşımda Halep’te paşa torunluğu ettimon dokuzumda Moskova’da komünist Üniversite öğrenciliğikırk dokuzumda yine Moskova’da Tseka-Parti konukluğuve on dördümden beri şairlik ederimkimi insan otların kimi insan balıkların çeşidini bilirben ayrılıklarınkimi insan ezbere sayar yıldızların adınıben hasretlerinhapislerde de yattım büyük otellerde deaçlık çektim açlık gırevi de içinde ve tatmadığım yemek yok gibidirotuzumda asılmamı istedilerkırk sekizimde Barış madalyasının bana verilmesiniverdiler deotuz altımda yarım yılda geçtim dört metre kare betonuelli dokuzumda on sekiz saatta uçtum Pırağ’dan Havana’yaLenin’i görmedim nöbet tuttum tabutunun başında 924’de961’de ziyaret ettiğim anıtkabri kitaplarıdırpartimden koparmağa yeltendiler benisökmediyıkılan putların altında da ezilmedim951’de bir denizde genç bir arkadaşla yürüdüm üstüne ölümün52’de çatlak bir yürekle dört ay sırtüstü bekledim ölümüsevdiğim kadınları deli gibi kıskandımşu kadarcık haset etmedim Şarlo’ya bilealdattım kadınlarımıkonuşmadım arkasından dostlarımıniçtim ama akşamcı olmadımhep alnımın teriyle çıkardım ekmek paramı ne mutlu banabaşkasının hesabına utandım yalan söyledimyalan söyledim başkasını üzmemek içinama durup dururken de yalan söyledimbindim tirene uçağa otomobileçoğunluk binemiyoroperaya gittimçoğunluk gidemiyor adını bile duymamış operanınçoğunluğun gittiği kimi yerlere de ben gitmedim 21’den bericamiye kiliseye tapınağa havraya büyücüyeama kahve falıma baktırdığım olduyazılarım otuz kırk dilde basılırTürkiye’mde Türkçemle yasakkansere yakalanmadım dahayakalanmam da şart değilbaşbakan filân olacağım yokmeraklısı da değilim bu işinbir de harbe girmedimsığınaklara da inmedim gece yarılarıyollara da düşmedim pike yapan uçakların altındaama sevdalandım altmışıma yakınsözün kısası yoldaşlarbugün Berlin’de kederden gebermekte olsam dainsanca yaşadım diyebilirimve daha ne kadar yaşarımbaşımdan neler geçer dahakim bilir. Şairle 7 yıl beraber olan Galina’nın anılarını dinlemek ve Nâzım’ın kamerasından görüntüler izlemek isterseniz Kaynakça 1, 2 Hazırlayan Mert Bekçi Giriş YapSosyal Ağ ile Hızlı Giriş Facebook Google Veya Kullanıcı AdıylaOturum aç Kullanıcı adı ya da e-posta adresi Parola Beni hatırlaParolanızı mı unuttunuz?Hesabınız yok mu? Kayıt olParolanızı mı unuttunuz? Hesap verilerinizi girin, size şifrenizi sıfırlamanız için bir bağlantı gönderelim. Kullanıcı adı ya da e-posta adresi Giriş Sayfasına Geri DönŞifre sıfırlama bağlantınız geçersiz veya süresi dolmuş YapGizlilik Politikası To use social login you have to agree with the storage and handling of your data by this “Mavi gözlü dev’’ ve “Romantik devrimci’’ gibi birçok kimlikle karşımıza çıkan, şiirlerinde yazılarında herkesin bir duygusuna dokunan dev şair, Nazım Hikmet Ran’dan bahsetmek istiyorum. Nazım Hikmet Fotoğraf Bir Gün Başına buyruk, çapkın ama romantik. Onu yıllarca bekleyen kızıl saçlı Hatçe’si, Piraye ile başlayan aşk yolculuğu… Nazım Hikmet; Münevver’e olan sevgisi, Galina’ya olan bağlılığı, Vera’ya karşı olan tutkusu ve Piraye’ye olan aşkıyla yüzlerce mektup yazmış, aşka aşık bir devrimci. Nazım Hikmet ve Aşkları Piraye ve Münevver Nazım ve Piraye’nin hikayesinde aşkın yanında imkansızlıklara da yer vardı. Piraye’nin henüz boşanmamış olması; Nazım’ın ise komünist, işsiz bir şair olarak görülmesi ve böyle bir dönemde birbirlerini bulan iki kişinin, mücadelesi üzerine yazılmış yüzlerce mektup, şiir. Tüm zorluklara rağmen evlenmiş iki kişiydi onlar Nazım ve Piraye. Herkesin bildiği gibi, Nazım’ın Piraye’si. Yüreğine onca bekleyişi, birliktelikten doğan yalnızlığı sığdıran güçlü kadın. Evlilikleri gerçekleştikten sonra düzenleri oturmaya başlamıştı, Nazım İpek Film Stüdyosu’nda çalışıyordu. Dostlarla birlikte bol kahkahalı masalar, aşk evliliği, her şey sorunsuz ilerliyordu. Ve bir gece Nazım Hikmet Ran, tutuklandı. Nazım ile Piraye’nin on iki yıllık mektuplaşması, zorlu bekleyişleri ve özlemi başlamıştı. 1948 yılı başında, Nazım Hikmet Bursa Cezaevi’nde yatarken şiirler yazmaya devam ediyor, Piraye ise evde dikiş dikerek para kazanmaya çalışıyordu. Bu zamanlarda Piraye, Nazım’ı ziyarete gelemiyordu. Gel zaman git zaman dayısının kızı Münevver’in ziyaretleri Nazım’ı heyecanlandırmaya başlamıştı. Münevver’in sıklaşan ziyaretleri, ikili arasında tutkulu bir aşka dönüşmeye başlamıştı ancak Nazım da, Münevver de evliydi. Onu yıllarca bekleyen Piraye’ye ayrılık mektubu yazan Nazım Hikmet Ran şöyle diyordu Nazım Hikmet Fotoğraf Leblebi Tozu Piraye,Aramızdaki münasebetlerden birisi olan fakat zaten bilfiil çoktandır mevcut bulunmayan ve daha senelerce de mevcut olamayacağı anlaşılan karı kocalık münasebetimizi, kadın erkek münasebetimizi tasviye etmemiz, kesmemiz gerekiyor. Bunun icap ettiğini uzun muhakemelerden nefsimle yaptığım işkenceli müsahabelerden sonra anladım. Ve sana bir gün bile fazla yalan söylememek için bu münasebetin artık kesilmesi gerektiğini işte hemen yazıyorum. Sen yine benim en yakın insanımsın. En yakın dostum ve arkadaşımsın. Çocukların çocuklarımdır. Bu tarafımızda hiçbir şeyin değişmeyeceğine inanıyorum. Fakat artık karı kocalığımız devam edemez. Bu bağımızı bağlarımızdan ancak bir tanesi olan bu münasebetimizi kesmemiz lazım geliyor. Sana yolladığım bu mektupla beraber ben karı koca münasebetimizin kesilmesi için gereken yerlere müracaatımı da yapmış bulunacağım. Bütün bu olan biten şeye rağmen yakın iki insan olarak kalacağımızı biliyorum. Benim başım sıkıştığı zaman hapiste olayım, dışarda olayım yine sana koşacağım. Sen de öyle bana koşacaksın. Ömrümün en güzel senelerini, en iyi eserlerini sana borçluyum. Onlar manen ve maddeten senindir. Şimdilik Allaha ısmarladık. Beni affet bile demiyorum. Her şeye rağmen beni herkesten ziyade anlayacak olan insanın yine sen olduğuna eminim. Ellerinden öperim. Nazım Hikmet ve Münevver Fotoğraf En Son Haber Ancak beklediği gibi olmadı. Dayısının kızı Münevver, Nazım’ın aftan yararlanamayacağına inandığında eşiyle boşanmaktan vazgeçmişti. Nazım, artık yalnızdı. Kızıl saçlı kadını, Piraye’sini kaybetmişti. Piraye ise yoksulluk ve güvensizliğiyle savaşıyordu. Yıllarca Mavi Gözlü Dev’i beklemiş, ondan gelen tek şey olan, mektuplar ile yetinmeyi öğrenmişti. Nazım’ın ayrılığının sebebinin, başka bir kadın olduğunu biliyordu. Nazım büyük bir pişmanlık içindeydi. Piraye’nin derin bir yer bıraktığı Nazım, tekrardan Piraye ile olmak istiyordu ve ona mektuplar yazmaya başladı, şöyle diyordu Yeryüzünde hiçbir insan, hiçbir insana benim sana yaptığım kötülüğü yapmamıştır. Bütün bunlara rağmen gel. Sana “gel” diyecek kadar yüzsüz ve alçaksam ne halt edeyim, öyleyim işte. Fakat gel. Ve benden nefret ederek, beni hor hakir görerek de olsa, beni bir daha yalnız bırakma! Piraye’den geri cevap alamıyordu. Nazım Hikmet Ran, bu dönemde açlık grevine girmişti. Piraye geri dönmezse intihar edeceğini söylüyordu. Ancak tekrardan özel bir izin alacağını düşünen Nazım Hikmet, dayısının kızı Münevver ile tekrar görüşmeye başlamıştı. Bu durumdan Piraye’nin de haberi vardı. İntihar tehditi üzerine, Piraye Nazım’ı hastaneye ziyarete gitmişti. Hastane odasında geçirdikleri zaman onlar için bir sondu. Çünkü kapıdan içeri giren Münevver, çıkan ise Piraye’ydi. Bir daha hiç eskisi gibi olamadılar. Piraye, Nazım’ı yıllarca beklemiş ve çok sevmişti. 1930’da başlayan aşk 1950’de noktalanmıştı. Geçen 20 yıl içinde, aşk, acı, tutuklanmalar, mapushane yılları hepsini barındırıyordu. Nazım’ın Piraye’si’ bir daha hiç evlenmedi. Geriye yalnızca yazılar, şiirler, mektuplar kalmıştı. Galina Nazım ve Galina Fotoğraf Nazım Hikmet, açlık grevi sonucunda 8 kilo vermiş, iki aya yakın hastanede kalmıştı. Böylelikle Nazım’ın on üç yıl süren esareti son bulmuş, Münevver’den bir oğlu meydana gelmişti. Piraye ile ise 23 Mart 1951’de boşanmışlardı. Münevver ile mutlulukları uzun sürmemişti. Nazım, kaçmaya karar vermişti. Tüm bunlar yaşanırken 1951’de vatandaşlıktan çıkarılmıştı. Nazımın üzüntülü yılları şimdi başlıyordu. Fiziksel olarak özgür olan Nazım’ın, yazıları, şiirleri memleketinde yayınlanmayacaktı. Bu, onun için bir esaretti. Birçok yer gezen Nazım Hikmet, göğüs ağrıları sebebiyle Barvikha Sanatoryumu’na yatırıldı. Böylelikle yeni bir aşka yelken açtı Galina. Hem doktoru hem hayat arkadaşı, sekiz yıllık bir birliktelik geçiren Galina ve Nazım hayatlarını birleştirdiler. Vera Nazım Hikmet ve Vera Fotoğraf Vatan Nazım Hikmet Ran, Moskova’ya gidişinden sonra tekrar aşık olmuştu. Üstelik aşık olduğu kadının, babasından altı yaş büyüktü. “Saçları saman sarısı, kirpikleri mavi, kırmızı dolgun dudaklı” dediği Vera’ya deliler gibi aşık olmuştu. Vera evliydi ve bir kız annesiydi. Nazım, karısı Münevver’i çok severken, Vera’ya aşık olmuştu. Birini severken başkasına aşık olunabilir miydi? Nazım olmuştu. Açıklama yapmak zorunda olduğu başka bir kadın daha vardı, yıllarını onunla geçirmiş Nazım’a aşık olan bir kadın, Galina. Nazım bunu Galina’ya açıklarken tüm varlığını resmi olarak Galina’ya bırakmıştı. Nazım ile Vera nikahsız bir törenle evlenmişti, Münevver’e ise Varşova’da ev ve iş bulunacaktı. Nazım Hikmet ve Vera ayrı dünyaların insanlarıydı. Farklı dillerde, farklı kültürleri benimsemişlerdi. İkili arasındaki tek ortak nokta aşktı. 3 Haziran 1963 sabahı Nazım hayata gözlerini yummuştu. Yıllarca onu bekleyen Piraye’ye değil de, aşık olduğu kadın Vera’ya yar olmuştu. Vera’ya kalan ise Nazım tarafından yazılmış bir şiir ve yalnızca ölümün ayırdığı bir aşk. Mavi Gözlü Dev şöyle diyordu “Gelsene dedi bana Kalsana dedi bana Gülsene dedi bana Ölsene dedi banaGeldimKaldımGüldümÖldüm” “Cenaze için hazırlanmış hareketsiz yüzünü anımsıyorum. Ölüm bozamamıştı onu. Sonra bir gölge düştü üstüne ansızın ve homurdandı yüzün. Burnunun ucu kıvrıldı ve sen yaşadığın zamankinden daha çok benzedin Türk’e. Sana baktım ve rahatsız eden şeyi anladım. Sessizce yalvarıyordum etraftakilere “Bitirin artık ne olur, acele edin görmüyor musun dayanamıyor” diyordum, ama kimse işitmiyordu beni. Havyarlı küçük sandviçler ikram ediyorlardı…” -Vera Kapak fotoğrafı En Son Haber İlginizi çekebilir Yarcan’dan Nazım Hikmet Şiirleri “Gideceğin yoldan eminsen, engeller dinlenme noktan’ olmaktan öteye gidemez.” Paulo Coelho Yıl 1938'di. O yıllar Ege'nin kuş uçmaz, kervan geçmez bir köyünde, bir muhtar halkla elele vererek önemli işlere imza atıyordu. Muhtar aydın, çalışkan, çok sevilen, doğayı çok seven, çok bilge bir insandı. Yörede nam salmıştı. Köylüler muhtara besledikleri güvenle özverili çalışırdı. Köylerine yol, köprü, okul gibi bir çok eser diktiler. Ancak, bölge bataklıktı. Tüm ova sivrisinek yuvasıydı. Bu nedenle sıtma gibi salgın hastalıklar köylüyü canından bezdirmişti.. İnsanlar ölüyordu.. Muhtarın o güne kadar 7 kız çocuğu olmuş, 4'ü maalesef ölmüştü.. Son çocuğu erkek doğdu. Muhtar erkek çoçuğun şerefine halkına söz verdi. O bataklık kurutulacaktı. Çünkü bataklık kurursa, sıtmanın da kökünü kurutacaklardı. İnsanlar yaşayacaktı. Dönemin valisi de çalışkan, görev bölgesini ve bölge halkını düşünen, üstelik muhtarı çok seven biriydi. Muhtar ve köylüler valiye çıktılar. Bataklığı ve onun neden olduğu hastalıkları anlattılar. Vali, muhtarı ve köylüleri dinledi. Bilim insanlarına danıştı. Sonunda çare bulundu. Bataklığı besleyen suları kesmenin tek yolu okaliptüs ağacıydı. Lakin ülkede bu ağaçtan yoktu. Yörede yaşayan dünyaca ünlü bir yazar girdi devreye. Avusturalya'dan yüzlerce okaliptüs tohumu getirildi. Tohumlardan yüzlerce fidan üretildi. Köylüler kadın erkek hep birlikte işe koyuldu. Tam bir sosyalist imeceydi bu. Fidanlar 3 kilometre boyunca tüm ovaya cetvelle çizilmiş gibi karşılıklı dikildi. Her fidana tahta kafesler yapıldı. Eşeklerin çektiği arabalarla yakın azmaklardan bidonlarla su taşındı. Her köylüye birkaç ağacın bakım görevi verildi. Ve ağaçlar büyüdükçe bataklık kurudu. Sivrisineklerin ve sıtmanın kökü kazındı. Böylece muhtar, erkek çocuğunun şerefine halkına verdiği sözü tutmuş oldu. *. *. *. Bugün Marmaris'e ya da Datça'ya karayoluyla gelenler, Sakar'dan Gökova'ya indiklerinde iki tarafı dev okaliptüslerle çevrili uzun ince bir yola hayran kalır. Çok kişi bir mola verip, o seyri doyumsuz yolda fotoğraf çektirir. Nostaljik ve otantik ortam herkesi büyüler. İnsanlar o yeşil tünelden Akçapınar Köyüne gidip çay, kahve, ayran içer. Bir çok dizi, film ve klip o yolda çekilmiştir. İşte o yolun iki tarafındaki okaliptüsler 1938 yılında Gökova köylülerinin diktiği fidanlar. Şimdi birer dev oldular.. Bazılarının boyu 30 metreyi geçti. O muhtar Gökova köyünün unutulmaz muhtarı Mehmet Gökovalı. O dönemin valisi Recai Güreli. O fidanların Avusturalya'dan getirilmesi için devreye giren ünlü yazar Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir. Muhtar Mehmet’in ağaçları dikmesine neden olan oğlu, Prof. Dr. Şadan Gökovalı. Bir başka değişle Halikarnas Balıkçısının manevi evladı. *. *. * Eskiden o yol kullanırdı. Şimdi yanına maalesef duble yol yaptılar. Adına "Sevgi Yolu" dediler ama sevgisiz bıraktılar. Sahipsiz ve korumasız kaldı. Yoğun yağış ve fırtınalar ağaçlara zarar veriyor. Ve de yurdum insanı. Gövdesi kazılmadık, yazı yazılmadık ağaç bırakmadılar. Hedef tahtası yapıp silahla ateş edenler bile var. O ağaçlar yavaş yavaş ölüyor. Böyle giderse, o yol tarihe karışacak.

nazım hikmet gelsene dedi bana hikayesi